حسن ختام امام خمینی به مردم ایران در انتخابات

امیدواریم که شایستگی و لیاقت درک آراء و اندیشه های حضرتعالی را داشته و در راه حفظ و تحقق آرمانهای مقدس نظام جمهوری اسلامی و سربلندی ایران عزیز ثابت قدم باشیم . کلام حضرتعالی را با گوش جان می شنویم .

عزیزان من که امید نهضت اسلامى به شماست ، در روز تعیین سرنوشت کشور بپاخیزید ، و به صندوق‏ها هجوم آورید و آراء خود را در آنها بریزید و با کمال آرامش و مراعات کامل اخلاق انسانى اسلامى ، این امر مشروع را انجام دهید .۱

۱- صحیفه نور ج ۱۲ ص ۳

منبع:ویژه نامه سراج2 از سایت نصر19

http://www.nasr19.ir/1390/12/ویژه-نامه-نهمین-دوره-انتخابات-مجلس/

تاریخ نگاری مجلس

 

در حالی در آستانه برگزاری نهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی قرار داریم که مشارکت مردم در سرنوشت سیاسی و اجتماعی خود از طریق انتخابات با اوج گرفتن مشزوطه خواهی آغاز و بیش از صد سال سابقه دارد . قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ، ۲۴ دوره مجلس شورای ملی تشکیل گردید .

در تاریخ ۱۴ جمادی‌الثانی سال ۱۳۲۴ قمری از طرف مظفرالدین شاه قاجار فرمان مشروطیت صادر شد و مجلس موقت که می بایست نظامنامه انتخاب را تهیه نماید در ۲۶ مرداد ۱۲۸۵ خورشیدی در عمارت نظام تشکیل شد .

۱۸ شهریور ۱۲۸۵ خورشیدی به وسیله میرزا حسن‌خان منیرالملک ، مرتضی قلیخان ، صنیع الدوله ، مخبرالسلطنه ، مخبرالملک ، موتمن الملک و محتشم السلطنه اولین قانون انتخابات تهیه و تدوین گردید و بلافاصله پس از رسمیت یافتن متمم قانون اساسی ، به تصویب مجلس رسید و نخستین دوره مجلس شورای ملی در ۱۷  مهر ۱۲۸۵ خورشیدی تشکیل شد .

براساس قانون مدت نمایندگی دو سال و ۶۰ نفر از تهران و ۹۶ نفر از سایر شهرستان‌ها انتخاب می‌شدند . در دوره یکم انتخاب صنفی بوده و همه طبقات مردم در آن شرکت نداشتند . سن انتخاب کنندگان ۲۵ سال وبالاتر بود . ملاکین و فلاحین باید صاحب ملکی باشند که هزار تومان قیمت داشته و در غیر این صورت از انتخاب کردن محروم بودند . زنان از حق انتخاب کردن و انتخاب شدن محروم بودند.

دومین قانون انتخابات موسوم به انتخابات دو مرحله ای در ۱۰ تیرماه ۱۲۸۸  خورشیدی تهیه و تدوین گردید . به همه طبقات به غیر از بانوان حق شرکت در انتخابات داده شد و محدودیت‌هایی برای بی‌سوادها و افراد غیرمتمکن قایل شدند . به موجب بند ۴ از ماده ۴ قانون ، انتخاب کنندگان باید حداقل ۲۵۰ تومان علاقه ملکی داشته و یا پرداختی مالیات آنها کمتر از ۱۰ تومان نباشد و یا ۵۰ تومان عایدی سالانه داشته و یا تحصیلکرده باشند . تعداد نمایندگان به ۱۲۰ نفر تقلیل یافت و مطابق جدول نظامنامه انتخابات ، تمام ایران به ۳۰ حوزه عمومی تقسیم شد و سن رأی دهندگان  به ۲۰ سال و بالاتر تبدیل شد . به موجب ماده ۱۵ این قانون ، انتخابات دو مرحله بوده یعنی که کسانی که واجد شرایط قانونی بودند در محله‌های یک شهر و یا در شهرهای یک حوزه انتخابیه تعدادی مقرر را تعیین می‌نمودند و سپس اشخاصی که بدین ترتیب انتخاب می‌شدند در مرکز حوزه انتخابیه جمع شده و براساس جدول نظامنامه انتخابات تعدادی وکیل را تعیین می‌کردند .

سومین قانون انتخابات در ۲۹ مهر ۱۲۹۰ خورشیدی به تصویب مجلس دوم رسید . مجلس سوم پس از سه سال در ۱۴ آذر ۱۲۹۳ تشکیل شد و به علت شروع جنگ جهانی اول در ۲۲ آبان ۱۲۹۴ خورشیدی تعطیل شد . بر اساس قانون سوم قانون تمول ملغی و انتخابات عمومی گردید . تعداد نمایندگان ۱۳۶ نفر و انتخاب کنندگان بایستی در حوزه انتخابیه خود متوطن و یا لااقل شش ماه قبل از تاریخ انتخابات در آن حوزه اقامت داشته باشند .

بر اساس اصل ۴۳ قانون اساسی مصوب ۱۲۸۵ خورشیدی مقرر شده بود مجلس دیگری به نام مجلس سنا به عنوان مکمل مجلس شورای ملی تشکیل گردد . ولی این مجلس در سال ۱۳۲۸ خورشیدی با عضویت ۶۰ نفر تشکیل شد. از این تعداد ۳۰ نفر نماینده انتصابی از طرف شاه و ۳۰ نفر دیگر منتخب مردم بودند. مدت نمایندگی این مجلس تا سال ۱۳۲۴ خورشیدی ، ۶ سال بود . لیکن به موجب اصلاحی که در ماده ۲۹ قانون انتخابات مجلس سنا در ۲۳ اردیبهشت ۱۳۴۵ خورشیدی به عمل آمد ، مدت دوره به ۴ سال تقلیل یافت که شامل دوره چهارم مجلس سنا نیز می‌گردید . به موجب این اصلاحیه مقرر شد انتخابات هر دو مجلس شورای ملی و سنا همزمان و در یک روز برگزار شود . قانون مجلس سنا مشتمل بر ۳۹ ماده بود که در سال ۱۳۲۸ خورشیدی به تصویب مجلس شورای ملی رسید و به موجب بند ۱ ماده ۶ و همچنین بند ۲ ماده ۹ این قانون سن انتخاب‌کنندگان و انتخاب شوندگان به ترتیب حداقل ۲۵ سال و ۴۰ سال تمام باید باشد و براساس ماده ۱۰ نیز اشخاص می‌توانند برای سنا انتخاب شوند. شرایط طبقاتی برای کاندیداهای سنا علاوه بر شرایط مقرر فوق در زمره یکی از طبقات ذیل می‌باشند :

-طراز اول از علما ، کسانی که لااقل سه دوره سابقه نمایندگی مجلس شورای ملی داشته باشند .

-کسانی که مقام وزارت یا سفارت کبری یا استانداری یا مقام ریاست یا دادستانی یا ریاست شعبه دیوان کشور و حداقل ۲۰ سال سابقه قضایی داشته باشند .

-از امرای ارتش ، کسانی که به مقام استادی رسیده و لااقل ۱۰ سال سابقه استادی داشته باشند .

-کسانی که لااقل ۲۰ سال خدمت ، به مقام وزیر مختاری یا کفالت و یا معاونت وزارتخانه رسیده‌اند.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی اولین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۲۴ اسفند ۱۳۵۸ برگزار شد و اکنون در آستانه برگزاری نهمین دوره مجلس شورای اسلامی قرار داریم. آمار و ارقام مربوط به مجالس شورای اسلامی در جداول زیر ارائه شده است.

دوره	تاریخ برگزاری انتخابات	تاریخ شروع مجلس	واجدین شرایط (نفر)	شرکت کنندگان (نفر)	درصد مشارکت	رئیس مجلس
اول	۲۴ اسفند ۱۳۵۸	۷ خرداد ۱۳۵۹	۲۰۸۵۷۳۹۱	۱۰۸۷۵۹۶۹	۱۴/۵۲	اکبر هاشمی
دوم	۲۶ فروردین ۱۳۶۳	۷ خرداد ۱۳۶۳	۲۴۱۴۳۴۹۸	۱۵۶۰۷۳۰۶	۶۴/۶۴	اکبر هاشمی
سوم	۱۹ فروردین ۱۳۶۷	۷ خرداد ۱۳۶۷	۲۷۹۸۶۷۳۶	۱۶۷۱۴۲۸۱	۷۲/۵۹	اکبر هاشمی- مهدی کروبی
چهارم	۲۱ فروردین ۱۳۷۱	۷ خرداد ۱۳۷۱	۳۲۴۶۵۵۵۸	۱۸۹۶۷۰۴۲	۸۱/۵۷	علی اکبر ناطق نوری
پنجم	۱۸ اسفند ۱۳۷۴	۱۲ خرداد ۱۳۷۵	۳۴۷۱۶۰۰۰	۲۴۶۸۲۳۸۶	۰۹/۷۱	علی اکبر ناطق نوری
ششم	۲۹ بهمن ۱۳۷۸	۷ خرداد ۱۳۷۹	۳۸۷۲۶۴۳۱	۲۶۰۸۲۱۵۷	۳۵/۶۷	مهدی کروبی
هفتم	۱ اسفند ۱۳۸۲	۷ خرداد ۱۳۸۳	۴۶۳۵۱۰۳۲	۲۳۷۳۴۶۷۷	۲۱/۵۱	غلامعلی حداد عادل
هشتم	۲۴ اسفند ۱۳۸۶	۷ خرداد ۱۳۸۷	۴۳۸۲۴۰۰۰	۲۲۳۵۰۲۵۴	۵۱	علی لاریجانی
نهم	۱۲ اسفند ۱۳۹۰	؟؟؟؟؟	۴۸۲۸۸۷۹۹	؟؟؟؟؟	؟؟؟؟؟	؟؟؟؟؟

---

 منبع :

-  پایگاه اطلاع رسانی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی

-  قوانین مشروطه و قانون اساسی جمهوری اسلامی

-  پایگاه اطلاع رسانی وزارت کشور